مراسم خاکسپاری خلیل‌الرحمان حقانی، وزیر مهاجرین و عودت‌کنندگان رژیم طالبان، روز پنج‌شنبه ۲۲ آذر در شهرستان نهرسراج استان پکتیا برگزار شد. این مراسم تحت تدابیر شدید امنیتی برپا شد و شبکه حقانی برای جلوگیری از وقوع حملات احتمالی انفجاری و انتحاری از تمام توان نظامی و امنیتی‌شان استفاده کردند. با این حال، غیبت مقام‌های ارشد طالبان حوزه جنوب، معروف به «قندهاری‌ها»، در این مراسم، توجه بسیاری را به خود جلب کرد و به موضوع بحث در فضای مجازی تبدیل شد. 

طالبان حوزه مشرقی، به رهبری سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله و رهبر شبکه حقانی، در این مراسم حضور داشتند. اما رهبران ارشد طالبان ازجمله ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، ملا حسن آخند، نخست‌‌وزیر، ملا یعقوب، وزیر دفاع، و ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌‌وزیر، که همگی از حوزه قندهارند، در این مراسم شرکت نکردند. 

غیبت این افراد، به‌ویژه در شرایطی که تدابیر شدید امنیتی برقرار بود، سوالات زیادی را برانگیخت و کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره دلایل این غیبت گمانه‌زنی‌هایی کردند. برخی این غیبت را نشانه اختلافات داخلی میان طالبان دانستند، در حالی که منابع رسمی طالبان تاکید دارند که میان جناح‌های مختلف این گروه هیچ مشکلی وجود ندارد. 

دو روز پس از خاکسپاری، ملا عبدالغنی برادر برای فاتحه‌خوانی نزد خلیل‌الرحمان حقانی در پکتیا رفت. عکس‌های این دیدار در فضای مجازی منتشر شد و نیروهای شبکه حقانی تلاش کردند از این طریق به شایعات درباره اختلافات درون‌گروهی واکنش نشان دهند و ادعا کنند که میان طالبان اختلافی نیست. با این حال، کارشناسان باور دارند که اختلافات میان طالبان حوزه قندهار و مشرقی برسر مسائل مرتبط با تقسیم قدرت و منابع مالی همچنان وجود دارد. 

هدف قرار گرفتن خلیل‌الرحمان حقانی به دست مهاجم داعش، موجی از نگرانی را در میان مقام‌های ارشد طالبان ایجاد کرده است.  

برخی تحلیلگران بر این باورند که غیبت رهبران قندهاری طالبان در مراسم خاکسپاری خلیل‌الرحمان حقانی، ناشی از نگرانی آنان از هدف قرار گرفتن احتمالی به دست داعش بوده است. این احتمال وجود دارد که رهبران قندهاری برای جلوگیری از هرگونه حمله مشابه، از حضور در مراسم خاک‌سپاری خلیل الرحمان حقانی خودداری کرده باشند. 

اکنون که مراسم خاکسپاری پایان یافته است، مقام‌هایی نظیر ملا عبدالغنی برادر و دیگر اعضای حوزه قندهار با تاخیر به مراسم فاتحه‌خوانی نزد سراج‌الدین حقانی مراجعه کرده‌اند. این رفتار، علاوه بر برجسته‌کردن نگرانی‌های امنیتی، اختلافات موجود میان طالبان حوزه قندهار و شبکه حقانی را نیز بیش از پیش نمایان می‌سازد. 

خلیل‌الرحمان حقانی، عموی سراج‌الدین حقانی، یکی از تاثیرگذارترین اعضای کابینه طالبان و یکی از مهره‌های کلیدی شبکه حقانی بود. او در حمایت از جناح مشرقی طالبان در رقابت قدرت با ملا هبت‌الله آخندزاده نقشی مهم ایفا می‌کرد. 

او روز چهارشنبه در حمله‌ای انتحاری در مسجد وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان کشته شد. این حمله زمانی رخ داد که مهاجم توانست از دستگاه‌های اسکن امنیتی وزارت مهاجرین عبور کند. این دستگاه‌ها به محض شناسایی اشیای فلزی یا خطرناک آژیر خطر را به صدا درمی‌آورند، اما مهاجم  توانست نگهبانان شبکه حقانی را قانع کند که صدای آژیر مربوط به میله فلزی است که به‌دلیل شکستگی دست او در بدنش قرار گرفته است. ظاهرا مهاجم با همین توضیح ساده از سد نیروهای امنیتی عبور کرده است. پس از ورود به ساختمان، او بدون مواجهه با هیچ مانعی توانست به مسجد وزارتخانه و به نزدیکی خلیل‌الرحمان حقانی برسد. مهاجم که موقعیت خلیل‌الرحمان حقانی را شناسایی کرده بود، خود را در میان نمازگزاران و نزدیک به او قرار داد. در این لحظه، بمب همراه خود را منفجر کرد و خلیل‌الرحمان حقانی کشته شد.  

این حمله نشان داد که حتی مقام‌های بلندپایه شبکه حقانی نیز دربرابر تهدیدات انتحاری آسیب‌پذیرند. نکته قابل‌توجه این است که داعش در این حمله از همان شیوه‌ای استفاده کرد که شبکه حقانی طی سال‌ها برای هدف قرار دادن اهداف نظامی و ملکی (غیرنظامی) در دوران حکومت پیشین به کار می‌برد: تجهیز و آموزش نیروهای انتحاری.  

مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌وزیر طالبان، در مراسم خاکسپاری خلیل الرحمان حقانی با اشاره به نشست حکومت طالبان به رهبری ملا هبت‌الله آخندزاده در قندهار گفت که خلیل الرحمان حقانی با جسارت بسیار در این نشست صحبت کرده است. او جزئیات بیشتری در این مورد ارائه نکرد.   

سراج‌الدین حقانی نیز پیش‌تر در مراسم فراغت (فارغ‌التحصیلی) طلبه‌های دینی در کابل، به‌طور ضمنی از انحصار قدرت در ساختار طالبان انتقاد کرده و گفته بود:«این تصور اشتباه را نباید داشته باشیم که اگر حاکم هستیم، مردم حتما هر حرف ما را بپذیرند وگرنه زمین به آسمان می‌خورد. در نمایندگی از دین نباید برخورد انحصاری داشته باشیم و فقط خود را نماینده‌ی آن بدانیم. مردم افغانستان چندین دهه قربانی داده‌اند تا دین اسلام را حفاظت کنند.» 

رهبر طالبان، ملا هبت‌الله آخندزاده، در چند سال گذشته قدرت را در ساختارهای امنیتی، دفاعی و اطلاعاتی به‌شدت متمرکز کرده است. این تمرکز قدرت موجب نارضایتی برخی از چهره‌های بانفوذ طالبان، به‌ویژه رهبران شبکه حقانی، شده است.  

شاخه خراسان دولت اسلامی (داعش)، بزرگ‌ترین تهدید امنیتی طالبان، طی سه سال و چهار ماه گذشته بارها حملات مرگباری علیه طالبان انجام داده است. این گروه در حمله‌ای مشابه در اسفند ۱۴۰۱ موفق شد داوود مزمل، استاندار وقت بلخ، را به قتل برساند. مزمل پیش‌تر در ننگرهار مسئول عملیات گسترده‌ای علیه نیروهای داعش بود.  

داعش برخلاف طالبان، جغرافیای مشخصی در افغانستان ندارد و فعالیت‌هایش را بر ترور، حمله انفجاری و انتحاری و مسلحانه متمرکز کرده است. 

طالبان کوشیده‌اند نشان دهند که قادرند امنیت افغانستان را تامین کنند، اما حملات مکرر داعش و تلفات سنگین این گروه، ازجمله قتل خلیل‌الرحمان حقانی، توانایی طالبان در تامین امنیت را زیر سوال برده است.  

علاوه بر تهدیدات امنیتی، طالبان با چالش‌های متعدد دیگری نیز روبه‌رو هستند، ازجمله اختلافات درون‌گروهی، فشارهای بین‌المللی، تحریم‌های غرب، عدم مشروعیت داخلی و بین‌المللی و فعالیت جبهه‌های نظامی مخالف.  

کشته شدن خلیل‌الرحمان حقانی نه‌تنها ضربه‌ای به شبکه حقانی بود، که آسیب‌پذیری درونی طالبان در برابر دشمنان خارجی و اختلافات داخلی را تایید کرد. این مسائل نشان می‌دهد که آینده حکومت طالبان با تهدیدهای جدی و چالش‌های پیچیده روبه‌رو خواهد بود.